Türkiye'de Yasaklanmış Filmler

Türkiye’de yasaklanmış filmler serimizde; Sinemanın özgürlükçü dili her zaman siyasi ve toplumsal otoritelerin hoşuna gitmeyeceği gibi ulusal krizleri etkileyebilecek durumlarda sansür ve engelleme durumu doğabilmektedir. Türkiye’de zaman zaman sansüre uğrayan, yasaklanan veya vizyona girmesi engellenen filmler bu durumu kanıtlar nitelikte. Bu yazımızda, Türkiye’de yasaklanmış filmler arasında yer alan ve çeşitli nedenlerle gösterimi engellenen 10 filmi inceliyoruz.

Ahlaki değerler, siyasi içerikler, toplumsal hassasiyetler ve uluslararası ilişkileri etkileyebilecek her türlü durumun önüne geçebilmek için sansür, yasaklama hatta yayından kaldırma gibi eylemlerin gerçeklemesi gerekmektedir. Açık sahneler, rejim eleştirileri, etnik ya da dini meseleler, diplomatik kriz yaratabilecek filmlerin toplumsal ve ulusal düzeni bozmaması adına RTÜK gibi kuruluşlar tarafından doğrudan bir şekilde engellenebilmektedir.

Türkiye’de Yasaklanmış Filmler: Gündem Olan 10 Yasaklı Film

1. Yol (1982) – Yılmaz Güney’in Sürgündeki İsyanı

Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye kazanan Yol, Türkiye’de uzun yıllar yasaklı kaldı. Politik alt metinleri ve Kürt sorununa değinmesi nedeniyle sakıncalı bulunan film, ancak yıllar sonra sınırlı gösterim hakkı elde etti.

2. Ararat (2002) – Ermeni Soykırımı Tartışması

Atom Egoyan’ın yönettiği Ararat, Ermeni Soykırımı’nı konu aldığı için Türkiye’de gösterime girmedi. Film, diplomatik krizlere yol açabileceği düşüncesiyle sansürlendi.

3. Salo veya Sodom’un 120 Günü (1975) – Ahlaki Değerler Testi

Pier Paolo Pasolini’nin bu tartışmalı filmi, aşırı şiddet ve cinsel içerik nedeniyle sadece Türkiye’de değil, dünyanın birçok ülkesinde yasaklandı. Türkiye’de ise “ahlaka aykırı” gerekçesiyle gösterilmesi engellendi.

4. Mustang (2015) – Gelenek ve Modernliğin Çatışması

Fransız-Türk yapımı olan Mustang, taşrada büyüyen beş kız kardeşin özgürlük mücadelesini konu alıyor. Film, bazı kesimler tarafından “aile yapısına saldırı” olarak algılandığı için çeşitli bölgelerde sansüre uğradı.

5. Fahrenheit 9/11 (2004) – Amerikan Eleştirisi, Türkiye’de Sansür

Michael Moore’un bu belgeseli ABD hükümetini eleştirirken, Türkiye’de de siyasi tepkiler aldı. Bazı şehirlerde gösterimi iptal edildi, bazı salonlar filmi hiç göstermedi.

6. İnce Kırmızı Hat (The Thin Red Line, 1998) – Savaşın Anlatılma Biçimi

Terrence Malick’in savaşı sorgulayan bakış açısı, Türk yetkililer tarafından “millî değerlere zarar” verebilir gerekçesiyle bazı şehirlerde gösterimden kaldırıldı.

7. Lanetli Kadın (Antichrist, 2009) – Lars von Trier Yine Olay Yarattı

Cinsel içerikleriyle tartışma yaratan bu film, Türkiye’de bir süre vizyonda kalsa da, RTÜK ve çeşitli kurumların baskısıyla kaldırıldı.

8. Kurtlar Vadisi: Irak (2006) – Milliyetçi Damar vs. Diplomasi

Kimi sahneleri nedeniyle ABD Büyükelçiliği’nin bile tepki gösterdiği film, Türkiye’de geniş yankı uyandırdı. Bazı sinema salonları “provokatif” bularak gösterime almadı.

9. Behzat Ç. Ankara Yanıyor (2013) – Polisiye mi, Muhalefet mi?

Filmdeki bazı siyasi göndermeler nedeniyle tepki toplayan yapım, belli bölgelerde “siyasi hassasiyet” gerekçesiyle sansürlendi.

10. Diken Üstünde (Under the Skin, 2013) – Bilim Kurgu Ama Erotik

Scarlett Johansson’un başrolünde olduğu bu film, çıplaklık ve metaforik cinsellik içerdiği gerekçesiyle “uygunsuz” bulundu ve gösterimi sınırlı kaldı.

Türkiye’de Sansür: Hangi Kriterlere Göre Filmler Yasaklanıyor?

Türkiye’de bir filmin yasaklanma süreci genellikle şu başlıklar etrafında şekilleniyor:

Ahlaki değerler (açık sahneler, cinsel içerikler)
Siyasi içerikler (rejim eleştirisi, muhalefet mesajları)
Toplumsal hassasiyetler (etnik, dini meseleler)
Uluslararası ilişkiler (diplomatik kriz yaratma riski)

RTÜK, Kültür ve Turizm Bakanlığı gibi kurumlar bu filmlerin gösterimini doğrudan ya da dolaylı yollarla engelleyebiliyor.

Yasaklı Olmak, İzlenmesini Engelliyor mu?

Hayır. Aksine, Türkiye’de yasaklanmış filmler çoğu zaman daha fazla izleniyor. Sansür, merakı tetikliyor ve bu filmleri “yasak meyve” haline getiriyor. VPN’ler, özel gösterimler, torrent ağları gibi alternatif yollarla bu filmler geniş kitlelere ulaşabiliyor.